Ze względu na znaczną popularność borówki wykonano szereg badań na owocach, które to badania wykazały obecność znacznych
ilości przeciwutleniaczy (fitoestrogenów) oraz szereg biologicznie czynnych substancji - enzymów obniżających poziom złego cholesterolu, laktyny o immunotropowych właściwościach, związków antyoksydacyjnych.
Przeciwutleniacze (hormony roślinne) znacznie zmniejszają niebezpieczeństwo występowania arteriosklerozy, chorób serca, zmniejszają we krwi poziom „złego” cholesterolu (LDL) a zwiększają
zawartość „dobrego” (HDL).
Ciemnoniebieską barwę owocom borówki nadają antocyjany. Barwniki te
inaczej zwane także glikozydami, mają właściwości naturalnych przeciwutleniaczy. Wraz z witaminami A, C i E
neutralizują wolne rodniki i usuwają ich nadmiar z organizmu, co z kolei przedkłada się na skuteczną ochronę przed wieloma chorobami np. chorobami nowotworowymi.
Podobne, antynowotworowe właściwości mają też obecne w borówkach dwa kwasy - foliowy i egalowy. Ten pierwszy chroni organizm przed rakiem macicy, a w czasie ciąży umożliwia prawidłowy rozwój płodu w łonie matki.
Egalowy natomiast przeciwdziała rozwojowi nowotworów płuc, przełyku oraz krtani.
Niebieskie owoce dostarczają naszym organizmom minerały takie jak selen, cynk, miedź i mangan. Zbiór tych minerałów działa regeneracyjnie na ludzki wzrok, stąd kierowcom samochodów
ciężarowych poleca się picie soku borówkowego jak i spożywanie samych owoców jak najczęściej. Sok z borówki zwiększa ukrwienie oka i pobudza produkcję rodopsyny – barwnika występującego w siatkówce.
U ludzi w starszym wieku świeże owoce poprawiają pamięć, opóźniają starzenie, ograniczają występowanie wielu chorób,
w tym chorób układu moczowego.
Nasze prababki i babki traktowały czarne jagody jak cudowny lek na wiele chorób, który musiał być w domu. Z kolei Indianie wierzyli w uzdrawiającą moc owoców borówki wysokiej.
Jagodami i borówkami amerykańskimi warto się objadać na surowo, ale możemy je też dodawać do ciast i deserów, nadziewać nimi pierogi i bułeczki drożdżowe. Bardzo smaczne są przyrządzane z nich zupy,
kompoty i soki. Można też zamrozić surowe owoce, zwłaszcza borówki amerykańskiej. Są odporne na niską temperaturę i po rozmrożeniu nie tracą nic ze swego smaku i wyglądu.
Napary z suszonych owoców borówki i jagód działają uspokajająco i przeciwbólowo, a syropy leczą kaszel i infekcje układu oddechowego.
Borówka amerykańska spowalnia rozwój marskości wątroby oraz związane z nim zmiany w strukturze i pracy tego narządu. Tak wynika z chińskich badań, które publikuje pismo
World Journal of Gastroenterology.
Jest bardzo ważne, by w naszej codziennej diecie nie zabrakło pokarmów, które zawierają przeciwutleniacze niszczące wolne rodniki. Spośród 40 owoców i warzyw uznawanych za naturalne źródła
antyutleniaczy najwięcej ma ich borówka amerykańska. Wolne rodniki to nieprawidłowo zbudowane atomy tlenu, będące ubocznym produktem przemiany materii. Niszczą wszystko, co spotkają na swojej drodze.
Utleniając cholesterol, przyczyniają się do rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, która może prowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. Mogą też zakłócać mikrokrążenie w gałce ocznej, a tym samym wywoływać zaćmę
i zaburzenia w siatkówce oka. Trafiając do jądra komórkowego, wolne rodniki uszkadzają DNA i powodują zagrożenie chorobą nowotworową. Są także odpowiedzialne za wiotczenie skóry i powstawanie zmarszczek.
Świeże owoce oraz wyciągi z liści zawierają substancję działającą podobnie jak insulina, regulującą poziom cukru we krwi. Suszone liście są jednym ze składników diabetosanu, mieszanki ziołowej dla cukrzyków.
Z kolei inna odmiana borówki to jest borówka brusznica posiada lecznicze liście i jagody. Liście zbiera się w okresie od czerwca do sierpnia. Potem suszy
się je w suszarniach, początkowo w temp. 30 stopni,
a następnie w temp. do 60 stopni. Są one bez zapachu mają smak gorzki, lekko cierpki, ściągający. Głównym składnikiem czynnym zawartym w liściach brusznicy jest przede wszystkim arbutyna, która hydrolizuje
w środowisku zasadowym na cukier i hydrochinon, mający silne działanie odkażające. Ponadto zawierają one garbniki katechinowe spośród flawonoidów glikozyd kwercetyny i mirecytyny oraz hiperozyd, kwas ursolowy,
kwasy organiczne i sole mineralne ze znaczną zawartością magnezu. Liście borówki brusznicy są stosowane w stanach zapalnych dróg moczowych. Działanie ich polega głównie na aktywności arbutyny,
która hydrolizuje w środowisku zasadowym na cukier i hydrochinon, mający silne działanie odkażające; działanie arbutyny wzmagają flawonoidy i garbniki. Dodatkowo zwiększają one nieznacznie dobową ilość
wydalanego moczu i wyraźnie podnoszą stężenie usuwanych z moczem jonów sodu i chloru oraz produktów przemiany materii.
Zawartość garbników sprawia, że liście borówki działają ściągająco
i przeciwbakteryjnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego. Wodne wyciągi z liści stosowane są jako środki pomocnicze w stanach zapalnych nerek i dróg moczowych, w dnie moczanowej, kamicy nerkowej,
reumatyzmie oraz w biegunkach i nieżytach przewodu pokarmowego. Garbniki wyizolowane z liści służą do produkcji tabletek przeciwbiegunkowych.
Jagody borówki brusznicy zawierają antocyjany (czerwony barwnik - ideina), garbniki, kwasy organiczne, pektyny, witaminy A i C, sole mineralne, także małe ilości arbutyny.
Owoce borówki są domowym środkiem regulującym czynności trawienne przewodu pokarmowego. Duża zawartość antocyjanu ideiny czyni z nich wysoce aktywne naturalne antyoksydanty.
Dużą zaletą jagód jest ich trwałość dzięki obecności kwasu salicylowego. Jagody brusznicy są doskonałym produktem do wyrobu konfitur, dżemów, soków, należy przy tym pamiętać, że wykonane z nich domowe
przetwory zachowują lecznicze właściwości.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Duże dawki wyciągów z liści brusznicy stosowane przez dłuższy czas mogą powodować objawy przewlekłego zatrucia hydrochinonem. Są to wymioty, stany pobudzenia, kurcze i niedokrwistość hemolityczna.
Jednocześnie, zawarte w odwarach garbniki mogą drażnić żołądek i powodować zatrucia.
Borówki powinny stać się częścią zdrowej diety
Zawartość składników mineralnych w 100 g świeżych owoców borówki wysokiej, różgowatej, niskiej oraz borówki czernicy /dane z książi Borówka Wysoka Kazimierz Smolarz/.
Składnik |
Jednostki miary |
Borówka |
wysoka |
rózgowata |
niska |
czernica |
Woda |
% |
82,3 |
- |
86,68 |
4,9 |
Wart. ener. |
kcal |
62,0 |
- |
51,0 |
- |
Białko |
g |
0,7 |
- |
0,4 |
- |
Tłuszcze |
g |
0,5 |
- |
0,6 |
- |
Węglowod. |
g |
15,3 |
- |
12,2 |
- |
Popiół |
g |
0,3 |
- |
0,2 |
0,3 |
Wapń |
g |
15,0 |
6,0 |
8,0 |
10,0 |
Magnez |
g |
- |
5,6 |
5,0 |
24,0 |
Fosfor |
g |
13,0 |
9,7 |
11,0 |
9,0 |
Żelazo |
g |
1,0 |
0,2 |
0,2 |
0,7 |
Sód |
g |
1,0 |
1,1 |
1,0 |
1,0 |
Potas |
g |
81,0 |
93,0 |
54,0 |
0,13 |
Witaminy |
j.m. |
100,0 |
- |
81,0 |
0,02 |
Tiamina |
mg |
0,03 |
0,0 |
50,0 |
30,02 |
Ryboflawina |
mg |
0,06 |
0,3 |
60,5 |
20,40 |
Niacyna |
mg |
0,50 |
0,36 |
0,52 |
0,40 |
Kwas askorbionwy |
mg |
14,0 |
12,6 |
2,50 |
22,00 |
|